(Kahve Dünyası)’nın Güncel Sanat Projesi YANKÖŞE, “Yağmur Duası”nı Ağırlıyor!

Kahve Dünyası’nın 2017 yılı sonbaharında hayata geçirdiği, kar amacı gütmeyen sanat platformu Yanköşe, 21 Kasım 2018-29 Mart 2019 tarihleri arasında Sevince Bayrak ve Oral Göktaş’ın kurduğu SO? Mimarlık ve Fikriyat’ın “Yağmur Duası” adlı çalışmasını ağırlıyor.

Bir yapıtın tüm doğa olaylarına açık bir yerde sergilenecek olması; özel olarak iklimlendirilmiş, kontrollü bir alanda değil de her mevsimin kendine has koşulları ile başa çıkarak varlığını sürdürecek olması neyi değiştirir? Kızgın güneş, sel olup taşan yağmurlar ve rüzgâr önlem alınması gereken faktörler yerine tasarımı dönüştüren işbirlikçiler olarak düşünülebilir mi? SO?’nun Yanköşe’nin bu üçüncü edisyonu için mekâna özel olarak tasarladığı “Yağmur Duası” bu sorulardan yola çıkıyor. Sonbahar-kış aylarında sergilenecek bu çalışma için açık havada yer almak bir tasarım faktörü. Yerleştirmenin kendisi, gölgesi, hacmi, biçimi ve etkisi zaman içinde değişebiliyor, ancak değişmesi için yağmura ihtiyacı var. Hareketi, hava durumu öngörülebildiği oranda öngörülebilir olan “Yağmur Duası”, kente ait olmasına rağmen doğaya dair, gösterişine rağmen başka bir unsura muhtaç, dışarıdan bakıldığında soyut olmasına rağmen işleyiş anlamında somut bir çalışma.

İkiliklerden beslenen bu yerleştirme kentteki kaosa ve hava durumuna usulca ayak uydururken; önünden geçenleri doğaya, kente, zamana dair birkaç saniyeliğine de olsa yeniden düşünmeye sevk edebilirse görevini tamamlamış olacak.

Yanköşe açılışını Nermin Er’in 120 kuş evi ile bir ses kaydından oluşan yerleştirmesi “Tek Göz Oda” ile yapmıştı. Eylül 2017-Mart 2018 tarihleri arasında burada yer alan yapıt, barınmak, korunmak ve kendini güvende hissetmek gibi, tüm canlıların paylaştığı temel ihtiyaçlar üzerinden birlikte yaşamak için bir öneri sunuyordu. 25×35 cm büyüklüğündeki kuş evleri, belirli bir düzen içinde, toplu konut fikrine de göz kırparak, yaşam hakkını betonlaşma ile çaldığımız kuşlara alan açmayı hedefliyordu.

Yanköşe ikinci edisyonunda, Mart 2018-Ekim 2018 tarihleri arasında, Özlem Günyol ve Mustafa Kunt’un “AYRIAYRIBİRARADA – harfler, sayılar, noktalama ve diğer işaretler” adlı projesini ağırladı. Türkiye Cumhuriyeti anayasa metnini oluşturan tüm unsurların, içinde bulundukları cümle ve paragrafları terk ederek kendi benzerleriyle buluştuğu ve oluşturdukları çizgilerle, birbirini kesen ancak farklı eksenlerde uzanan doğrulara dönüşerek soyut, kaotik bir manzara oluşturduğu eser, yalnızca toplumsal sözleşmeye doğrudan gönderme yapmakla kalmıyor, belli bir coğrafyada yaşayan bireylerin farklılıklarıyla birlikte bir arada yaşayabilme ihtimalini de düşündürüyordu. Türkiye’de örneği az bulunan kamusal sanat projelerinden biri olan Yanköşe, her sene iki farklı sanatçının projesini ağırlamaya devam ediyor.

SO?

SO?, 2007 yılında Sevince Bayrak ve Oral Göktaş tarafından İstanbul’da kuruldu. İTÜ Mimarlık Fakültesi’nden 2005 yılında mezun olan ikilinin kentleşme ve mimarlık üzerine yaptıkları tasarım ve araştırmalar çeşitli yarışmalarda ödül aldı. 2013 yılında MOMA/PS1 ve İstanbul Modern tarafından düzenlenen Yeni Mimarlık Programı’nı kazanan SO?’nun tasarladığı “Göğe Bakma Durağı”, İstanbul Modern’in bahçesinde inşa edildi. Bu proje MOMA ve MAXXI’de sergilendi. 2015’te İngiltere Kraliyet Sanat Akademisi’nin Türk Seramik Tanıtım Grubu ile beraber açtıkları davetli yarışmayı kazandılar. “Beklenmedik Tepe” adlı projeleri Londra’da uygulandı ve içlerinde Huffington Post, Wallpaper, Dezeen’in de olduğu pek çok kaynakta yayınlandı. Çalışmaları arasında bulunan, LSE Cities ile birlikte gerçekleştirdikleri “Urban Age 2009”, Rotterdam’daki “Deney Tüpü” ve İstanbul’daki “Havai Bahçe” uluslararası yayınlarda yer aldı. Aralık 2015’de MAXXI’deki “İstanbul” sergisinde “Kayıp Bariyer” adlı yerleştirmeleri uygulandı ve MAXXI’nin kalıcı mimarlık koleksiyonuna eklendi. Aralarında Londra, Floransa, Bordeaux ve Roma’nın yer aldığı farklı şehirlerde araştırma ve projelerini sundular. Yerleştirmeleri 3. ve 4. Uluslararası İstanbul Tasarım Bienali’nde sergilendi. Sevince Bayrak halen MEF Üniversitesi’nde öğretim görevlisi, Oral Göktaş ise aynı üniversitenin Mimarlık Bölümü’nde mimari tasarım stüdyosu yürütmekte.

Yanköşe

Kahve Dünyası’nın güncel sanat projesi Yanköşe; beklenmedik, deneysel güncel sanat eserleri üreten sanatçılara bir ifade alanı açıyor. Kabataş’taki Meclis-i Mebusan Caddesi, 85 numarada konumlanmış olan Kahve Dünyası şubesinin dış duvarı ve onu kesen duvarda, yaklaşık 260 metrekarelik bir alana yayılıyor.

Konumu sayesinde her gün binlerce kişiye ulaşan Yanköşe’nin ağırladığı çalışmaların, davet edilen sanatçıların mekanın özelliklerini göz önünde bulundurarak ürettikleri, mekana cevap veren işler olması tercih edilir. Bir karşılaşma alanı olarak taşıdığı potansiyel, şehrin görünür bir parçası olması ve kolay ulaşılabilirliğinin yanı sıra sergilenen işlerin meta temelli olmayışı ve geçiciliğiyle de öne çıkan Yanköşe’nin sunduğu dinamik alan, yerli ve yabancı sanatçıların farklı tekniklerle üretilmiş çalışmalarına açıktır.

Yanköşe’de yer alacak eserin seçimi, projenin koordinatörlüğünü üstlenen Nilüfer Şaşmazer tarafından üç sanatçının davet edilmesi ve küratör Fulya Erdemci, sanat yazarı Evrim Altuğ, tasarımcı Bülent Erkmen, Altınmarka Grup Şirketleri Yönetim Kurulu Üyesi ve Kahve Dünyası Genel Müdürü Kaan Altınkılıç ile Altınmarka Grup Şirketleri Yönetim Kurulu Üyesi Detay Gıda CEO’su Dilara Altınkılıç Kutmangil’in oluşturduğu jürinin sanatçıların önerdikleri projeleri değerlendirmesinin ardından yapılır. Eser seçiminde, sunulan projenin görselliği, kentle ilişkisi gibi unsurlar göze alınır.