Seri Zanaat, 2021

Bilal Yılmaz

Bilal Yılmaz, Yanköşe için geliştirdiği ‘Seri Zanaat’ adlı eserinde, günümüzde kaybolmaya yüz tutan zanaat kültürüne kinetik bir yerleştirme ile dikkat çekiyor. Seri Zanaat, seri üretimin temellerinin dayandığı kasnak ve kayışlardan oluşan bir yerleştirme ile Tophane-Kabataş hattındaki üretimin Cumhuriyet tarihindeki sanayileşmeye olan etkisinden yola çıkarak endüstriyel üretim ve sosyo-ekonomik politikalar yüzünden kaybolmakta olan zanaat kültürüne dikkat çekiyor. Yerleştirmeyi oluşturan aksamlar şehirdeki zanaat atölyeleriyle yapılan iş birliğiyle üretilerek, zanaatkârlığın yaratıcı üretimdeki ekonomik ve kültürel potansiyelini görünür kılıyor.

1929 yılında, Türkiye’nin ilk seri üretim bandının kullanıldığı, Tophane Rıhtımı’ndaki Ford Motor Company tarafından kurulan otomobil fabrikasının bu bölgedeki varlığı yalnızca rıhtım bölgesinin dinamiklerini değil Türkiye’de sanayileşmeyi ve üretimde makineleşmeyi de etkiledi. Üretimde birden fazla üretim tezgâhının çalışmasını sağlayan dönme kuvvetinin (tork), merkezi bir noktadan kasnak ve kayışlarla aktarılarak birden çok çalışma tezgâhını harekete geçirmesi, seri üretim bandının ve endüstriyel üretimin ilk sistemlerini oluşturdu.

Bilal Yılmaz, Seri Zanaat ile İstanbul’daki eski zanaat atölyelerinde bulunan, zanaatin dönüşümüne ve seri üretime adaptasyonuna dair izler taşıyan kasnak ve kayış sistemlerini kullanarak, duvarda kinetik bir yerleştirme yaratıyor. Duvardaki form ve hareketler ile izleyicinin dikkatini çeken eser; izleyiciyi soylulaşma, kentsel dönüşüm, mübadele, sosyo-ekonomik politikalar ve endüstriyel üretimin yarattığı çok katmanlı problemler ve baskılarla yok olan, kültürel bir değere indirgenerek romantize edilen zanaat hakkında düşünmeye davet ediyor.